Eitt af markmiðum Akureyrarbæjar er kolefnishlutlaust samfélag og fjölgun vistvænna bíla. Fjöldi hreinna rafbíla á Íslandi hefur margfaldast á síðustu árum. Slíkir bílar fóru fyrst að verða hluti af bílaflotanum á árunum 2014 - 2015 en í lok árs 2020 voru þeir orðnir 6.953, eins og sjá má í tölum frá Samgöngustofu.

Flestir rafbílaeigendur kjósa að hlaða bílana heima hjá sér, hvort sem þeir búa í fjölbýli eða einbýli. Fyrir bíleigendur sem búa í fjölbýli getur reynst hægara sagt en gert að setja upp hleðslustöðvar. Til eru dæmi um að eigendur setji framlengingarsnúrur úr íbúðum sínum og út á bílastæði til að nota til hleðslu, en slíkt getur reynst hættulegt vegna brunahættu.

Hleðslustöðvar opnar almenningi má finna víða á Akureyri og fer þeim fjölgandi. Mikilvægt er að halda utan um stöðvar á Akureyri sem eru opnar almenningi, sérstaklega er það mikilvægt fyrir ferðamenn þar sem sífellt fleiri keyra á rafbílum í fríum sínum um landið. Vistorka og Orkusetur fengu Geimstofuna til að útbúa meðfylgjandi kort af hleðslustöðvum á Akureyri. Ætlunin er að uppfæra kortið reglulega og deila á samfélagsmiðlum þegar von er á mörgum ferðmönnum á rafbílum í bæinn svo sem fyrir páska, sumarfrí og stóra viðburði í bænum (N1 mótið, Andrésar Andar mótið, Arctic Open o.s.frv.).

Við værum þakklát ef þið mynduð senda okkur ábendingar á vistorka@vistorka.is

Myndin sýnir hleðslustöðvar á Akureyri í apríl 2023.

Á kortsjá Orkustofnunnar má einnig sjá flestar hleðslustöðvar á landinu sem opnar eru almenningi. Kortið nýtist rafbílaeigendum á ferðalagi til að hafa yfirsýn yfir þá hleðslumöguleika sem er að finna á hverju landsvæði. Kortið er lifandi skjal sem uppfært er reglulega, ábendingar og leiðréttingar er hægt að senda á netfangið hledsla@os.is

Hleðsla rafbíla 

Hleðsla rafbíla hefur í för með sér töluverða straumnotkun sem getur stafað hætta af ef tengingar og annað er ekki rétt uppsett. Séu margir rafbílar í hleðslu getur samanlögð orkunotkun þeirra hæglega orðið meiri en við aðra notkun í öllu fjölbýlinu. Því er mikilvægt að tryggja öryggi við uppsetningu og að fara eftir reglum Mannvirkjastofnunar.

Mannvirkjastofnun, innflutningsaðilar hleðslustöðva og fleiri fyrirtæki hafa gefið út leiðbeiningar varðandi uppsetningu á hleðslustöðvum, hvaða reglur eru í gildi og hvað ber að varast.

Einnig er gott að hafa samband við Norðurorku, söluaðila hleðslulausna, rafvirkja eða aðra fagaðila til að fá aðstoð og leiðbeiningar, sjá nánari upplýsingar undir flipunum hér á síðunni og sérstaklega undir tengt efni.

Upplýsingarnar á þessari síðu eru unnar í samstarfi við Orkusetur, Norðurorku, Fallorku, Akureyrarbæ, Hlöðu, Eflu og Raftákn

Norðmenn standa framarlega þegar kemur að orkuskiptum í samgöngum en yfir helmingur allra nýrra bíla í Noregi gengur fyrir rafmagni. Í norskri grein, sem nálgast má á heimasíðu Vistorku, er farið yfir eftirfarandi 8 atriði fyrir húsfélög sem gott er að hafa í huga fyrir uppsetningu hleðslustöðva:

1. Forðast einfaldar sérlausnir fyrir einstaklinga en einblína frekar á að setja upp kerfi sem gæti nýst öllum íbúum hússins.
2. Gera ráð fyrir að hægt sé að stækka hleðslulausnir og bæta við notendum.
3. Búast við mismunandi hleðsluþörf íbúa, bæði er varðar afl og tímasetningu á hleðslu.
4. Forðast að fara oft í framkvæmdir á lagnaleiðum. Oft er ódýrara að klára eins mikið af lagnamálum í byrjun og hægt er.
5. Ekki hugsa of smátt varðandi fjölda rafbíla, þeim fjölgar hratt.
6. Athuga afkastagetu rafkerfis hússins og hve mikið inntakið raunverulega þolir til viðbótar.
7. Tryggja skal að lögum og reglum sé fylgt vegna rafmagnsöryggis og að uppsetning sé unnin af viðurkenndum aðila.
8. Hleðslulausn getur aukið verðmæti fasteigna.

 Á heimasíðu Mannvirkjastofnunar má finna ýmsar nytsamlegar upplýsingar varðandi öryggi og reglur hleðslustöðva.

• Mannvirkjastofnun mælir eindregið með hleðsluaðferð 3 (Mode 3), þar sem sérhæfður búnaður tryggir að rafbíllinn sé tengdur raflögninni á öruggan hátt.
• Tengla til heimilisnota má mest nota til hleðslu á 10A straum, jafnvel þótt tengillinn sé 16A. Hærri straumur getur valdið bruna í tenglinum.
• Rafbíla skal hlaða frá sérhæfðum tengistöðum, þ.e. þeim stað þar sem rafbíll tengist raflögn, og má einungis hlaða einn rafbíl í einu.
• Sérhver tengistaður skal varinn með yfirstraumsvarnarbúnaði og bilunarstraumsrofa.
• Tenglar skulu staðsettir eins nálægt stæði rafbíls og mögulegt er. Þeir skulu vera fast uppsettir en ekki er leyfilegt að nota færanlega tengla, t.d. með framlengingarsnúru, til að hlaða rafbíl. Einnig er óheimilt að framlengja hleðslustrengi vegna hættu á ofhitnun.
• Undir engum kringumstæðum mega hleðslustrengir liggja þar sem hætta er á að þeir verði fyrir hnjaski og þar af leiðandi ofhitnun, s.s. yfir vegi, gangstéttar eða stíga.

Þessi gátlisti er sérstaklega ætlaður fyrir húsfélög en getur að sjálfsögðu nýst öllum sem eru að fara að setja upp hleðslustöð.

1. Afla upplýsinga um heimtaug hússins hjá Norðurorku.
2. Kanna rafmagnsnotkun fjölbýlisins og svigrúm til hleðslu rafbíla.
3. Áætla fjölda hleðslustæða, núverandi þörf og framtíðarþörf.
4. Skoða hleðslustöðvalausnir, kosti, galla og verð.
5. Leita til rafvirkja og fá tilboð í alla verkþætti fyrir valda lausn
6. Huga að:
   • Heimtaug
   • Mælingu á notkun
   • Þarf álagsstýringu?
   • Þarf hleðslukerfi með orkumælingu?
   • Þarf borgunarlausn?
   • Fá tilboð í ráðgjöf
   • Fá tilboð í hleðslubúnað
   • Fá tilboð í raflagnavinnu
   • Fá tilboð í jarðvinnu

Verð á raforku skiptist á milli dreifingar og sölu. Í raforkulögum frá árinu 2003 er kveðið á um aðskilnað orkufyrirtækjanna, annarsvegar milli fyrirtækja í framleiðslu og sölu og hins vegar fyrirtækja í flutningi og dreifingu á raforkunni. Flutningur og dreifing er veiturekstur með einkarétt til rekstrar á starfssvæði sínu, en framleiðsla og sala er samkeppnisrekstur og lýtur reglum samkeppnislaga. Til að tryggja að einkaréttarhlutinn greiði ekki niður kostnað við samkeppnishlutann, ber að skilja algjörlega (stjórnunarlega, rekstrarlega og fjárhagslega) á milli þessara þátta og hluti þessa aðskilnaðar er að útgáfa reikninga sé aðskilin, nokkuð sem leiðir til þess að raforkukaupandinn fær senda tvo rafmagnsreikninga.